Toegankelijkheidsproblemen behoren tot de grootste – en vaak meest over het hoofd geziene – barrières voor het creëren van inclusieve digitale ervaringen.
Van onleesbare tekst tot video’s zonder ondertiteling, veel websites en digitale producten sluiten gebruikers met een beperking onbedoeld uit.
Hoewel het niet de bedoeling is, hebben deze problemen ernstige gevolgen. Ze kunnen mensen die afhankelijk zijn van ondersteunende technologieën of specifieke cognitieve, visuele, auditieve of motorische behoeften hebben frustreren, vervreemden of de toegang volledig blokkeren.
Het probleem is dat voor teams zonder speciale toegankelijkheidspecialisten het identificeren en oplossen van deze problemen overweldigend kan zijn. De richtlijnen zijn uitgebreid, de hulpmiddelen gevarieerd en de gevolgen – variërend van het afhaken van gebruikers tot juridische risico’s – kunnen ernstig zijn.
Daarom is het belangrijk om niet alleen te begrijpen wat toegankelijkheidsproblemen zijn, maar ook hoe je ze kunt vinden en oplossen.
Of je nu webontwikkelaar, UX-ontwerper, contentstrateeg of productmanager bent, deze gids leidt je door de meest voorkomende toegankelijkheidsproblemen en biedt bruikbare strategieën om ze op te lossen.
Het aanpakken van deze barrières is meer dan alleen naleving: het is een toewijding aan digitale gelijkheid en betere gebruikerservaringen voor iedereen.
Toegankelijkheidsproblemen hebben betrekking op digitale ontwerp- en ontwikkelingsproblemen die het gebruik van websites, applicaties of content moeilijk – of zelfs onmogelijk – maken voor mensen met een handicap. Deze barrières beïnvloeden de manier waarop gebruikers digitale producten waarnemen, ermee navigeren en ermee omgaan, waardoor mensen die afhankelijk zijn van hulpmiddelen of alternatieve invoermethoden vaak worden uitgesloten.
Laten we eens een paar voorbeelden bekijken:
Een gebruiker met gezichtsverlies is mogelijk niet in staat om inhoud te begrijpen zonder alternatieve tekst op afbeeldingen. Iemand met motorische beperkingen kan een formulier invullen dat niet via het toetsenbord te navigeren is. En iemand met gehoorverlies kan essentiële informatie missen in een video zonder bijschriften of transcripties.
Toegankelijkheidsproblemen worden meestal gedefinieerd en beoordeeld aan de hand van de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), een wereldwijde standaard die succescriteria beschrijft voor vier belangrijke principes: waarneembaar, bedienbaar, begrijpelijk en robuust (POUR). Deze principes helpen ervoor te zorgen dat digitale inhoud werkt voor een zo breed mogelijk scala aan gebruikers.
Toegankelijkheid gaat niet alleen over schermlezers of visuele beperkingen – het omvat een breed spectrum van fysieke, zintuiglijke en cognitieve behoeften. Dat geldt ook voor gebruikers met neurodivergentie, ouderen en gebruikers in tijdelijke situaties (zoals navigeren met één hand of lezen in fel zonlicht).
Toegankelijkheidsproblemen hebben niet alleen invloed op code: ze hebben ook invloed op mensen.
Elke barrière in je digitale product kan ertoe leiden dat een gebruiker geen toegang krijgt tot belangrijke informatie of een taak niet kan voltooien. Voor de meer dan 1 miljard mensen wereldwijd die leven met een of andere vorm van handicap, vormen deze problemen een belangrijk obstakel voor onafhankelijkheid en inclusie, en uiteindelijk voor kansen.
Maar toegankelijkheidsproblemen hebben ook gevolgen voor bedrijven. Een uitsluitingsontwerp leidt tot verlies van klanten, reputatieschade en een verhoogd juridisch risico. In de VS blijft het aantal rechtszaken onder de ADA toenemen. In de EU zal de Europese toegankelijkheidswet digitale toegankelijkheid in 2025 tot een wettelijke vereiste maken voor veel B2C-bedrijven.
Het goede nieuws is dat veel best practices op het gebied van toegankelijkheid – zoals semantische HTML, beschrijvende alt-tekst en gestructureerde inhoud – ook SEO best practices zijn. Het oplossen van toegankelijkheidsproblemen kan de zoekzichtbaarheid en het organische bereik van je site dus daadwerkelijk verbeteren.
Bekijk het zo: toegankelijkheid is niet alleen een wettelijk of ethisch selectievakje. Het is een weg naar een betere gebruikerservaring, een grotere betrokkenheid van het publiek en digitaal succes op de lange termijn.
Toegankelijkheidsproblemen kunnen zich in vele vormen voordoen – sommige zijn visueel, andere structureel of interactief. Het begrijpen van de meest voorkomende is de sleutel tot het bouwen van inclusieve digitale ervaringen.
Laten we eens kijken naar de belangrijkste barrières waar gebruikers mee te maken hebben en hoe ze kunnen worden aangepakt.
| Uitgave ❌ | Details 🔎 | Oplossing ✅ |
|---|---|---|
| Gebrek aan alt-tekst | Alt-tekst is van fundamenteel belang voor gebruikers die afhankelijk zijn van schermlezers om visuele inhoud te interpreteren. Zonder dit kunnen blinde of slechtziende gebruikers belangrijke informatie missen, vooral als de afbeelding een oproep tot actie of een kritieke context overbrengt. | Voeg altijd beknopte, beschrijvende alt-tekst toe aan informatieve afbeeldingen. Vergeet niet dat het niet naleven van de regels kan leiden tot dure rechtszaken. |
| Slecht kleurcontrast: | Een laag contrast tussen tekst en achtergrond maakt het moeilijk om te lezen, vooral voor gebruikers met kleurenblindheid of oudere volwassenen. | Gebruik hulpmiddelen zoals de WAVE Accessibility Tool of axe DevTools om kleurcontrastverhoudingen te testen. Streef naar een minimale verhouding van 4,5:1 voor normale tekst. |
| Ontoegankelijke formulieren en invoervelden | Formulieren zijn een veel voorkomend probleem voor toegankelijkheid. Problemen zijn onder andere ontbrekende of onjuist gekoppelde labels, onduidelijke foutmeldingen en gebroken tabbelgedrag. | Gebruik labeltags altijd op de juiste manier, zorg voor een logische tabvolgorde en geef duidelijke, op tekst gebaseerde foutmeldingen die programmatisch zijn gekoppeld aan invoervelden. |
| Ontbrekende of onjuiste headerstructuur | Schermlezers vertrouwen op hiërarchieën van titels (zoals <h1> tot <h6>) om door pagina’s te navigeren. Als koppen worden overgeslagen of verkeerd worden gebruikt (bijvoorbeeld door <div>s te gebruiken die eruit zien als koppen), verliezen gebruikers context. | Gebruik koppen om de logische structuur van de inhoud weer te geven. Slechts één <h1> per pagina, gevolgd door geneste subkoppen op volgorde (bijv. <h2>, <h3>). |
| Problemen met toetsenbordnavigatie | Veel gebruikers kunnen geen muis gebruiken en vertrouwen op navigatie via het toetsenbord (bijvoorbeeld de Tab-toets) om door de inhoud te bladeren. Veel voorkomende problemen zijn het missen van focusindicatoren of het “vastlopen” in navigatievallen. | Zorg ervoor dat alle interactieve elementen (links, knoppen, invoer) toegankelijk zijn via het toetsenbord en dat zichtbare focusstijlen behouden blijven. |
| Video’s met transcripties of bijschriften | Doven en slechthorenden hebben geen toegang tot videocontent zonder bijschriften. Zonder transcripties verliezen gebruikers ook de mogelijkheid om audiogebaseerde inhoud te scannen of er naar te verwijzen. | Zorg voor nauwkeurige gesloten bijschriften voor alle gesproken inhoud en transcripties voor audio- of multimediamateriaal. |
| Inconsistente of verwarrende navigatie | Een inconsistente navigatie op verschillende pagina’s – of een overvloed aan slecht gegroepeerde inhoud – kan gebruikers desoriënteren, vooral mensen met cognitieve beperkingen of leerproblemen. | Gebruik consistente lay-outs, duidelijke menustructuren en voorspelbaar interactief gedrag op alle schermen en onderbrekingspunten. |
| Media automatisch afspelen zonder bediening | Media die automatisch worden afgespeeld met geluid kunnen gebruikers van schermlezers storen en sensorische overbelasting veroorzaken, vooral bij neurodivergente personen of gebruikers met ADHD. | Vermijd autoplay waar mogelijk. Maar als het wordt gebruikt, zorg er dan voor dat gebruikers toegankelijke opties hebben om de media onmiddellijk te pauzeren, stoppen of dempen. |
Achter elk toegankelijkheidsprobleem staat een persoon die wordt uitgesloten.
Dit zijn geen abstracte gebruiksfouten – het zijn barrières die de toegang tot essentiële diensten, mogelijkheden en deelname aan het digitale leven kunnen ontzeggen.
Stel je een blinde gebruiker voor die vertrouwt op een schermlezer om online te winkelen. Als productafbeeldingen geen betekenisvolle alt-tekst hebben of navigatiemenu’s geen logische koppenstructuur volgen, wordt het bijna onmogelijk om zelfstandig een aankoop te voltooien.
Een dove gebruiker die een overheidssite bezoekt om toegang te krijgen tot openbare diensten kan belangrijke informatie missen als video’s geen bijschriften hebben of als er geen transcripties beschikbaar zijn voor audio-inhoud.
Voor iemand met ADHD of een cognitieve beperking kunnen automatisch afspelende media, onoverzichtelijke lay-outs of verwarrende formulieren sensorische overbelasting of cognitieve vermoeidheid veroorzaken, waardoor ze gedwongen worden om taken halverwege op te geven.
Ook kan het zijn dat een gebruiker met mobiliteitsbeperkingen die via het toetsenbord of een schakelapparaat navigeert, geen formulieren kan invullen of inhoud kan openen als de volgorde van de tabbladen is verbroken of er focusindicatoren ontbreken.
Deze voorbeelden illustreren hoe inclusief digitaal ontwerp niet alleen een technische standaard is – het is een mensenrecht.
Het oplossen van toegankelijkheidsproblemen begint met bewustzijn en eindigt met systematische actie. Of je nu een bestaand product verbetert of helemaal opnieuw begint, het volgen van een consistente workflow maakt toegankelijkheid schaalbaar en duurzaam.
Begin met het uitvoeren van een toegankelijkheidscontrole op je website of app. Gebruik geautomatiseerde tools zoals axe DevTools of WAVE om de meest voorkomende problemen op te lossen, zoals ontbrekende alt-tekst, laag contrast of niet gelabelde formuliervelden.
Maar onthoud: automatisering vangt slechts ongeveer 30-40% van de toegankelijkheidsproblemen op.
Handmatig testen is essentieel om structurele en ervaringsproblemen aan het licht te brengen:
In plaats van te proberen alles in één keer op te lossen, kun je je beter concentreren op het oplossen van problemen op basis van ernst en impact op de gebruiker – te beginnen met pagina’s met veel verkeer of pagina’s die cruciaal zijn voor conversie.
Pak fundamentele zaken aan zoals:
Zorg ervoor dat je je team traint. Het klinkt voor de hand liggend, maar zoals we weten is het niet altijd een aandachtspunt totdat je weet hoe belangrijk het is.
Je moet toegankelijkheidscontroles toevoegen aan je QA-proces en vanaf het begin inclusieve ontwerppatronen ontwikkelen en documenteren.
Het kiezen van de juiste hulpmiddelen kan je werk op het gebied van toegankelijkheid aanzienlijk stroomlijnen. Hoewel geen enkele oplossing alles oplost, helpt het combineren van geautomatiseerde controles met handmatige tests de meeste grote problemen aan het licht te brengen.
WAVE is een gratis browserextensie die toegankelijkheidsproblemen op je webpagina visueel markeert, zoals ontbrekende alt-tekst, laag kleurcontrast en structurele fouten. Het is beginnersvriendelijk en geweldig voor snelle controles.
axe van Deque Systems is een krachtig hulpmiddel voor ontwikkelaars dat integreert met browser DevTools. Het biedt gedetailleerde diagnoses en suggesties op codeniveau, waardoor het ideaal is voor ontwikkelaars die toegankelijkheid in hun werkproces integreren.
Lighthouse is ingebouwd in Chrome DevTools en voert geautomatiseerde controles uit op prestaties, SEO en toegankelijkheid. Het kent een toegankelijkheidsscore toe en brengt veelvoorkomende problemen aan het licht, zoals ontbrekende ARIA-labels of kleine tapdoelen.
Onthoud dat geen enkel hulpmiddel een wondermiddel is – maar samen helpen ze om een duidelijk pad naar digitale inclusie te creëren.
Toegankelijkheidsproblemen zijn meer dan alleen technische bugs – het zijn barrières die miljoenen mensen ervan weerhouden volledig deel te nemen aan de digitale wereld.
Van ontbrekende alt-tekst tot slecht kleurcontrast en gebroken toetsenbordnavigatie, deze problemen kunnen van invloed zijn op de gebruikerservaring, SEO-prestaties en wettelijke naleving.
Maar met de juiste kennis en hulpmiddelen kan je team deze problemen effectief aanpakken, één oplossing per keer. Begin met een grondige audit, prioriteer kritieke pagina’s en verwerk toegankelijkheid in je ontwerp- en ontwikkelproces.
Je creëert niet alleen een betere ervaring voor gebruikers met een beperking, maar je bouwt ook veerkrachtigere, inclusievere en toekomstbestendige digitale producten voor iedereen.
