Beste lettertype voor dyslexie: Hoe je lettertypen kiest die elke lezer sterker maken

Lezen is voor velen van ons vanzelfsprekend. 

Maar voor mensen met dyslexie kan het voelen als navigeren door een doolhof. De letters en woorden zijn moeilijk te ontcijferen en ook het geheugen, de coördinatie en de organisatie zijn aangetast.

Dyslexie treft tot 10% van de bevolking en maakt lezen vaak traag, vermoeiend en frustrerend. Toch wordt een van de eenvoudigste manieren om dyslectische lezers te ondersteunen vaak over het hoofd gezien: 

Lettertype kiezen.

Typografie beïnvloedt hoe gemakkelijk tekst kan worden gedecodeerd en begrepen. Door dyslexievriendelijke lettertypen te kiezen en doordachte ontwerppraktijken toe te passen, kun je de leeservaring voor mensen met dyslexie aanzienlijk verbeteren. 

Zo meteen weet je waarom de keuze van lettertypes belangrijk is, welke opmaakkeuzes beter leesbaar zijn en wat het beste lettertype voor dyslexie is – zodat je digitale inhoud toegankelijker wordt. 

Wat is dyslexie en hoe beïnvloedt het het lezen?

Dyslexie is een veelvoorkomend neurologisch verschil dat invloed heeft op de manier waarop de hersenen geschreven en gesproken taal verwerken. Het maakt het moeilijk om woorden te herkennen, te decoderen en nauwkeurig te verwerken. Dit betekent dat lezen, schrijven en soms ook spreken een strijd kan zijn.

Dyslexie komt bij verschillende mensen op verschillende manieren voor. Voor sommigen kunnen letters en woorden er verward, vervormd of ondersteboven uitzien. Maar over het algemeen vinden dyslectici het moeilijk om tekstregels te volgen en onderscheid te maken tussen letters die er ongeveer hetzelfde uitzien (zoals b/d of p/q). Deze obstakels verminderen niet alleen het begrip, maar maken lezen ook mentaal vermoeiend en frustrerend.

Waarom lettertypes belangrijk zijn voor mensen met dyslexie

De letterkeuze kan een spelbreker zijn voor dyslectische lezers – en een enorm verschil maken voor hun leeservaring. Lettertypen en typografie met bepaalde kenmerken kunnen de cognitieve belasting verminderen, de leesbaarheid verbeteren en het makkelijker maken om letters van elkaar te onderscheiden.

Door toegankelijkere lettertypen te gebruiken, kunnen ontwerpers, onderwijzers en contentmakers onnodige barrières wegnemen en hun content toegankelijker maken.

Belangrijkste kenmerken van dyslexievriendelijke lettertypen

Niet alle lettertypen zijn gelijk – vooral niet als het gaat om de ondersteuning van dyslectische lezers. Dyslexie-vriendelijke lettertypes hebben een aantal belangrijke kenmerken gemeen die verwarring minimaliseren en de leesbaarheid verbeteren:

• Meer ruimte – Tekens als b/d, p/q en i/l worden in veel lettertypen gemakkelijk door elkaar gehaald. Een consistente, gelijkmatige en ruime spatiëring tussen letters vermindert visuele drukte en kan het voor dyslectische lezers makkelijker maken om letters uit elkaar te houden.
• Unieke stokjes en staarten – Omdat sommige letters voor dyslectische lezers moeilijk uit elkaar te houden zijn, helpt het bij de herkenning om ervoor te zorgen dat letters unieke stokjes en staarten hebben die variëren in lengte.
• Groter formaat – Een groter lettertype maakt letters en woorden duidelijker, wat het begrip bevordert.
• Eenvoudige, open vormen – Het vermijden van sierlijke streken en onnodige versieringen voorkomt dat letters in elkaar overlopen of visueel overweldigend worden.
• Verzwaarde bodems – Door zwaardere bodems aan letters toe te voegen, veranker je ze op de lijn.
• Asymmetrie – Lettertypen met asymmetrische letters maken het makkelijker om onderscheid te maken tussen vaak verwarrende tekens.
• Langere verlengers – Extenders zijn de delen van een letter die uitsteken boven of onder de lijn waar letters op staan (bijvoorbeeld p of b). Door ze langer te maken, wordt elke letter duidelijker en dus makkelijker te herkennen. 

Schreefloze en schreefloze lettertypen: wat is beter voor dyslexie?

Als het gaat om dyslexievriendelijke typografie, zijn schreefloze lettertypes over het algemeen de betere keuze. Schreefloze lettertypes – zoals Arial, Verdana en Open Sans – hebben strakke, rechttoe rechtaan lijnen zonder de kleine decoratieve streepjes (serifs) die je in schreeflettertypes vindt. Dit minimalistische ontwerp zorgt ervoor dat letters duidelijker van elkaar afsteken.

Serif lettertypes daarentegen kunnen het lezen moeilijker maken voor dyslectische mensen. De extra details in schreefletters zorgen er vaak voor dat letters in elkaar overlopen, waardoor de kans op verwarring en vermoeidheid toeneemt. 

Hoe lettergrootte, spatiëring en regelhoogte de leesbaarheid beïnvloeden

Naast de keuze van lettertypes kan de opmaak van je tekst een groot verschil maken voor dyslectische lezers. De juiste lettergrootte, spatiëring en regelhoogte helpen allemaal om visuele stress te verminderen, waardoor tekst makkelijker te verwerken is:

• Lettergrootte – Grotere tekst, meestal 12 tot 14 punten, verbetert de leesbaarheid doordat letters beter te onderscheiden zijn.
• Letterafstand (tracking). Het vergroten van de ruimte tussen letters helpt dyslectische lezers het crowding effect te vermijden, waarbij letters door elkaar lijken te lopen. Streef naar 35% van de gemiddelde letterbreedte, maar pas op dat je niet overdrijft, want dan kan tekst minder goed leesbaar worden.
• Woordafstand. Door de afstand tussen woorden iets te vergroten, worden ze visueel gescheiden, wat het begrip verbetert.
• Lijnhoogte (voorloop). Door de regelafstand te vergroten, kunnen lezers het overzicht beter bewaren.
• Afstand tussen alinea’s. Door ruimte toe te voegen tussen alinea’s wordt tekst opgedeeld in hanteerbare delen, waardoor het begrip en de navigatie door langere inhoud verbetert.

Doordachte aanpassingen aan grootte en spatiëring zijn niet alleen goed voor dyslectische lezers; ze verbeteren de leesbaarheid en toegankelijkheid voor iedereen, waardoor een meer inclusieve en gebruikersvriendelijke ervaring ontstaat.

Beste lettertypen voor dyslexie: topaanbevelingen

Wat zijn de beste lettertypen voor dyslexie? Dyslexie manifesteert zich verschillend per persoon, wat betekent dat geen enkel lettertype perfect is voor iedereen. 

Dat gezegd hebbende, sommige lettertypes zullen de leeservaring voor hen waarschijnlijk net iets makkelijker maken. 

 Hieronder vind je een lijst met aanbevolen opties:

• Arial – Een schoon, algemeen verkrijgbaar schreefloos lettertype met eenvoudige lettervormen en royale spatiëring, waardoor het gemakkelijker te lezen is dan veel serif lettertypen.
• Helvetica – Een klassiek schreefloos lettertype met zuivere, uniforme strepen en minimale versiering, wat de leesbaarheid voor dyslectische lezers kan verbeteren. Sommigen vinden de krappe spatiëring echter minder ideaal voor langere stukken tekst.
• Open Sans – Ontworpen om leesbaar te zijn op verschillende schermresoluties en -formaten, heeft Open Sans duidelijke lettervormen en gebalanceerde spatiëring, waardoor het voor dyslectische lezers makkelijker wordt om soortgelijke tekens te onderscheiden.
• Verdana – Net als Open Sans is Verdana ontworpen voor leesbaarheid op het scherm, vooral voor kleinere schermresoluties en -formaten. De duidelijke letters en losse spatiëring zijn zeer geschikt voor dyslectische lezers.
• Tahoma – Vergelijkbaar met Verdana maar iets smaller. Tahoma biedt duidelijke lettervormen die de tekenherkenning verbeteren en is vooral geschikt voor formaten waar veel woorden in een kleinere ruimte moeten passen.
• Calibri – Met afgeronde, duidelijke letters en royale spatiëring die de leesbaarheid kunnen bevorderen, is Calibri ontworpen om langere stukken tekst leesbaarder te maken.
• Century Gothic – Een afgerond schreefloos lettertype met iets grotere letteraspecten, het vermindert de kans op letterverwarring.
• Comic Sans – Hoewel vaak bekritiseerd vanwege het informele uiterlijk, kunnen de onregelmatige, duidelijke lettervormen van Comic Sans juist gunstig zijn voor sommige dyslectische lezers.
• Trebuchet – Ook ontworpen voor goede leesbaarheid op het scherm. Trebuchet heeft sterke, brede, duidelijke lettervormen en strakke lijnen voor meer duidelijkheid. 

Aangepaste lettertypen voor dyslexie: Helpen ze echt?

Aangepaste lettertypes die speciaal zijn ontworpen voor dyslexie, zoals OpenDyslexic en Dyslexie, zijn bedoeld om het lezen makkelijker te maken voor mensen met deze aandoening. 

Deze lettertypes maken gebruik van verzwaarde bodems om letters te stabiliseren, overdreven karaktervormen om differentiatie te versterken en bredere spatiëring om visuele drukte te verminderen. 

Maar onderzoek naar aangepaste lettertypes voor dyslexie suggereert dat ze misschien niet effectief zijn, waarbij sommige onderzoeken concluderen dat ze geen significant voordeel bieden ten opzichte van goed gekozen, standaard schreefloze lettertypes zoals Arial of Verdana. 

Vanwege de zeer subjectieve aard van dyslexie lijken individuele voorkeuren echter een belangrijke rol te spelen: wat voor de ene dyslectische lezer goed werkt, helpt voor de andere misschien niet.

Best practices voor het ontwerpen van dyslexievriendelijke tekst

Naast het kiezen van een leesbaar lettertype, zijn er een aantal best practices om in gedachten te houden die kunnen helpen om tekst dyslexievriendelijker te maken:

• Vermijd hoofdletters – Blokken met hoofdletters zijn moeilijker te lezen en kunnen het begrip van dyslectische lezers vertragen.
• Beperk cursief en onderstreept – Deze stijlen vervormen lettervormen en kunnen woorden vervagen, waardoor ze moeilijker te ontcijferen zijn.
• Kies kleurenschema’s met een hoog contrast – Vermijd kleurcombinaties met een laag contrast of drukke achtergronden.
• Gebruik links uitgelijnde tekst – Vermijd tekst in de rechte lijn, dat creëert ongelijke ruimte die het leesproces kan verstoren.
• Houd de structuur schoon en overzichtelijk – Zorg ervoor dat je lay-out schoon en overzichtelijk is, vermijd kolommen, gebruik consistente koppen, voeg veel witruimte toe en neem een inhoudsopgave op voor een duidelijke navigatie.
• Gebruik opsommingstekens en korte alinea’s – Informatie opdelen in kleine, verteerbare brokjes helpt lezers om de inhoud te verwerken en vast te houden.
• Schrijf voor duidelijkheid – Gebruik eenvoudige taal met kortere zinnen in de actieve stem en vermijd dubbele ontkenningen. 
• Zorg voor aanpasbare tekst – Laat gebruikers waar mogelijk de lettergrootte, spatiëring en kleurenschema’s aanpassen aan hun individuele behoeften. Je kunt dit doen met onze WayWidget.

Hoe lettertypen testen en optimaliseren voor dyslectische lezers

Als het om dyslexie gaat, is typografie niet one-size-fits-all. De beste aanpak is om verschillende lettertypes te testen om ervoor te zorgen dat je ontwerp de behoeften van dyslectische gebruikers ondersteunt. 

Hier lees je hoe je testen aanpakt:

• Verzamel feedback van dyslectische gebruikers – De meest waardevolle inzichten komen rechtstreeks van mensen met dyslexie. Deel prototypes of voorbeeldpagina’s en vraag naar hun leesgemak, snelheid en begrip.
• Voer leesbaarheidstests uit – Tools voor leesbaarheidstests kunnen je helpen bij het beoordelen van de algehele complexiteit van tekst, maar vergeet niet dat deze niet de lettertypekeuze evalueren. Combineer ze met gebruikerstests voor een compleet beeld.
• Gebruik schermlezers en ondersteunende technologie – Test je ontwerp met populaire ondersteunende tools om te zorgen voor compatibiliteit en een soepele ervaring voor alle gebruikers.
• Voortdurend verbeteren – Pas feedback en testresultaten toe om je typografie en lay-outs te verfijnen, waarbij je de toegankelijkheid in balans brengt met de stijl van je merk.

Door je inhoud actief te testen en te optimaliseren, toon je een oprechte toewijding aan toegankelijkheid en geef je dyslectische lezers de ondersteuning die ze nodig hebben om vol vertrouwen met je inhoud aan de slag te gaan.

Van frustratie naar comfort

De juiste typografie kan het verschil maken tussen een frustrerende leeservaring en een comfortabele. Door te begrijpen hoe dyslexie het lezen beïnvloedt, ondersteunende lettertypen te kiezen en best practices toe te passen bij het opstellen van je inhoud, kun je een ervaring creëren die inclusief, toegankelijk en leuker is voor je publiek.

Ontwerpen met dyslectische gebruikers in gedachten is een toewijding aan cognitieve toegankelijkheid, waar miljoenen mensen wereldwijd van profiteren. En aangezien het je publieksbereik zal vergroten, zal het ook je bedrijf ten goede komen.