Lettertype lijkt misschien een kleine ontwerpkeuze, maar voor mensen met ADHD kan het een groot verschil maken.
Lezers met ADHD ondervinden vaak problemen bij het verwerken van dichte tekst, bij het navigeren door onoverzichtelijke lay-outs of bij het concentreren op lange inhoud. En hoewel veel gesprekken over toegankelijkheid gaan over visuele beperkingen of mobiliteitsproblemen, is cognitieve toegankelijkheid net zo essentieel – en vaak over het hoofd gezien.
ADHD-vriendelijke lettertypes zijn ontworpen (of geselecteerd) met deze uitdagingen in gedachten. Ze geven prioriteit aan duidelijkheid, verminderen visuele ruis en helpen lezers om georiënteerd te blijven op de pagina. Het juiste lettertype “lost” ADHD natuurlijk niet op – maar het kan wel de aandacht ondersteunen, de cognitieve belasting verlagen en lezen prettiger maken.
In deze gids onderzoeken we wat een lettertype ADHD-vriendelijk maakt, wat de belangrijkste kenmerken zijn waar je op moet letten en hoe je best practices kunt toepassen in je digitale content en ontwerpen. Of je nu een UX-ontwerper, ontwikkelaar, docent of contentmaker bent, je leert hoe je meer inclusieve keuzes kunt maken waar iedereen van profiteert.
Typografie speelt een verrassend krachtige rol in hoe we informatie opnemen en ermee omgaan. Voor mensen met ADHD kunnen bepaalde typografische keuzes focus en begrip ondersteunen of het lezen juist frustrerend maken.
Kortom, typografie is meer dan stijl – het is een functioneel hulpmiddel. En als het zorgvuldig wordt gekozen, kan het dienen als een subtiele maar krachtige bondgenoot voor cognitieve toegankelijkheid.
Hoewel geen enkel lettertype de uitdagingen van ADHD kan oplossen, kunnen bepaalde typografische kenmerken de leesbaarheid aanzienlijk verbeteren, afleiding verminderen en volgehouden aandacht ondersteunen.
ADHD-vriendelijke lettertypen hebben meestal een paar belangrijke kenmerken gemeen:
Schone, minimale lettervormen zijn gemakkelijker te verwerken. Vermijd overdreven decoratieve lettertypes, die kunnen onnodige visuele ruis creëren.
Handige lettertypen: Helvetica, Arial, Calibri
Vermijden: Schrift, cursief, nieuwe lettertypes (bijv. Comic Sans, Papyrus)
Lettertypen die duidelijk onderscheid maken tussen gelijksoortige tekens (zoals “I”, “l” en “1” of “O” en “0”) verminderen verwarring en helpen bij het sneller herkennen van woorden.
Een ruime letter-, woord- en regelafstand verbetert de duidelijkheid en vermindert de kans dat tekst te druk lijkt – iets wat een lezer met ADHD snel kan overweldigen.
TIP: Streef naar een regelafstand (leading) van 1,5 of meer voor alinea’s met hoofdtekst.
Te dunne of te zware lettertypes kunnen de ogen belasten. Een middelzwaar lettertype – niet te licht en niet te vet – biedt de beste leesbaarheid.
Uitgelijnde tekst creëert onregelmatige ruimte tussen woorden, waardoor het voor het oog moeilijker wordt om lijnen te volgen. Links uitgelijnde tekst zorgt voor een consistente spatiëring en een voorspelbaar ritme.
Lettertypes moeten leesbaar zijn, zelfs op kleinere formaten of als je inzoomt – dit is belangrijk voor gebruikers die de tekst vergroten als hulpmiddel bij het lezen.
Door deze eigenschappen in gedachten te houden, kunnen ontwerpers en contentmakers beginnen met het creëren van een leesomgeving die rustiger, uitnodigender en veel minder cognitief veeleisend aanvoelt.
Voorkeuren kunnen van persoon tot persoon verschillen, maar sommige lettertypes presteren consistent beter voor lezers met ADHD dankzij hun duidelijkheid, spatiëring en eenvoud.
Laten we eens kijken naar een aantal beproefde opties die leesbaarheid combineren met cognitieve vriendelijkheid:
Gebruik webvriendelijke lettertypen of lettertypen die beschikbaar zijn via Google Fonts. Deze zorgen voor een consistente weergave op verschillende apparaten en browsers.
Een van de meest voorkomende vragen over typografie bij het ontwerpen voor cognitieve toegankelijkheid is of je schreefloze of schreefloze lettertypes moet gebruiken.
Hoewel beide hun nut hebben, is er een duidelijke koploper als het gaat om ADHD-vriendelijk ontwerp.
Schreefloze lettertypes – zoals Arial, Calibri en Helvetica – zijn meestal geschikter voor mensen met ADHD.
Dit zijn de voordelen:
Serif lettertypes – zoals Times New Roman of Georgia – hebben kleine versieringen of “staarten” aan de uiteinden van de pennenstreken. Hoewel ze elegant en leesbaar kunnen zijn in druk, vormen ze een paar uitdagingen voor ADHD-lezers:
Voor de meeste ADHD-vriendelijke digitale ontwerpcontexten is schreefloos de veiligste keuze – vooral voor bodycopy, formulieren, interfaces en educatieve inhoud. Serif lettertypes kunnen nog steeds een plaats hebben in koppen of drukwerk, maar ze moeten weloverwogen worden gebruikt en waar mogelijk worden getest met echte gebruikers.
Zelfs het meest ADHD-vriendelijke lettertype kan tekortschieten als de tekstopmaak niet doordacht is. Typografie gaat niet alleen over welk lettertype je kiest; het gaat er ook om hoe je het presenteert.
Voor lezers met ADHD kunnen de keuzes voor spatiëring en grootte een dramatische invloed hebben op hun concentratie, begrip en comfort.
Kleine lettertypes vereisen meer concentratie en visuele inspanning. Voor lezers met ADHD kan deze extra belasting leiden tot snellere vermoeidheid en frustratie.
Ook bekend als “leading”, bepaalt de regelhoogte de verticale ruimte tussen regels tekst. Een kleine regelafstand kan het lezen een claustrofobisch gevoel geven, terwijl een te grote regelafstand de visuele stroom onderbreekt.
Het aanpassen van de ruimte tussen letters kan helpen bij de letterherkenning en de kans verkleinen dat letters visueel in elkaar overlopen – vooral bij lezers die snel afgeleid zijn of geneigd zijn over te slaan.
Dichte blokken tekst zijn overweldigend voor veel lezers, maar vooral voor mensen met ADHD. Het opdelen van inhoud in kleinere, scanbare eenheden helpt de betrokkenheid te behouden.
Maak het groot. Maak het ruim. Maak het gemakkelijk om te scannen. Hoe meer mentale ademruimte je tekst biedt, hoe makkelijker het is voor ADHD-lezers om geconcentreerd te blijven en je inhoud in zich op te nemen.
De afgelopen jaren zijn er verschillende lettertypes ontworpen die speciaal bedoeld zijn om lezers met dyslexie en ADHD te ondersteunen. Deze lettertypes hebben vaak unieke vormen, spatiëring en gewichten die bedoeld zijn om de leesbaarheid en focus te verbeteren. Maar maken ze ook echt een verschil?
ADHD-specifieke of ADHD-vriendelijke lettertypes zijn ontworpen met neurodiverente lezers in gedachten. Hoewel er meer onderzoek is gedaan naar lettertypes voor dyslexie, kunnen veel van dezelfde principes (zoals royale spatiëring en vereenvoudigde lettervormen) ook mensen met ADHD helpen.
Populaire voorbeelden zijn:
Het bewijs is gemengd. Sommige onderzoeken en gebruikersrapporten suggereren dat deze lettertypen leesfouten kunnen verminderen of het comfort voor neurodivergente lezers kunnen verhogen – maar andere tonen weinig meetbaar effect vergeleken met standaard leesbare lettertypen zoals Arial of Verdana.
De voorkeur van de gebruiker is echter belangrijk. Als iemand een aangepast ADHD-lettertype makkelijker te lezen vindt, dan is dat een geldige en waardevolle reden om het te gebruiken.
Aangepaste ADHD-lettertypen kunnen nuttig zijn, vooral als ze gepaard gaan met een doordachte opmaak en een strak ontwerp. Maar ze zijn geen wondermiddel – de sleutel is flexibiliteit bieden en ze gebruiken als onderdeel van een bredere toegankelijkheidsstrategie.
Typografie gaat over de algehele leeservaring (niet alleen lettertypen). Voor mensen met ADHD kunnen kleine ontwerpbeslissingen een groot verschil maken in hoe gemakkelijk ze inhoud verwerken en zich ermee bezig houden.
Hier zijn wat praktische tips om de leesbaarheid te verbeteren en de cognitieve overbelasting te verminderen:
Typografie kan een krachtige bondgenoot zijn om inhoud toegankelijker te maken voor mensen met ADHD. Als je prioriteit geeft aan duidelijkheid, eenvoud en flexibiliteit, verlaag je de barrières, niet alleen voor neurodivergente gebruikers, maar voor al je lezers.
Van letterkeuze en spatiëring tot lay-out en leesbaarheid, elke ontwerpbeslissing kan bijdragen aan een betere focus en begrip.
Als je de richtlijnen in dit artikel volgt, ben je een stap dichter bij het creëren van meer inclusieve, gebruiksvriendelijke digitale ervaringen.
Kom meer te weten over iubenda’s WayWidget en hoe we je kunnen helpen om aan de behoeften van gebruikers te voldoen en tegelijkertijd de wetgeving na te leven.
